Yıllık İzin Ücreti Çalışırken Ödenemez!
İş ilişkisi devam ettiği sürece işveren işçinin hak ettiği yıllık ücretli iznini gecikme ile de olsa kullandırmak zorundadır. İşçi çalıştığı sürece yıllık izin ücretini talep edemez. Ancak işçi hak ettiği iznini kullanamadan iş akdi sona ermiş ise izin süresine ait ücreti kendisine veya hak sahiplerine ödenir.
Çalışanlar işyerinde işe başladığı günden itibaren, deneme süresi de dahil olmak üzere, bir yıllık çalışma süresini doldurduğunda, yıllık ücretli izne hak kazanır.
Çalışanlara verilecek yıllık ücretli izin süresi, hizmet süresi;
- 1 yıldan 5 yıla kadar (beş yıl dahil) olanlara 14 günden,
- 5 yıldan fazla 15 yıldan az olanlara 20 günden,
- 15 yıl (dahil) ve daha fazla olanlara 26 günden, az olamaz.
Ancak on sekiz ve daha küçük yaştaki işçilerle elli ve daha yukarı yaştaki işçilere verilecek yıllık ücretli izin süresi yirmi günden az olamaz. Bu süreler, iş sözleşmeleri ve toplu iş sözleşmeleriyle artırılabilir, ancak azaltılamaz.
Çalışanın izin hakkı her bir yıllık hizmet süresinin dolması ile doğar ve hesaplanan her hizmet yılına karşılık, yıllık iznini takip eden hizmet yılı içinde kullanılır. Örneğin 01.04.2023 tarihinde işe giren bir çalışan, 31.03.2024 tarihinde mesai bitiminde, izne hak kazanır ve bunu 01.04.2024 -31.03.2025 döneminde kullanması esastır. Ancak, uygulamada çalışanın ilerde hak kazanacağı izinden mahsup edilmek üzere, doğmamış izni kullanması ve yıllık izin sürelerinin takip eden döneme devri de söz konusu olabilmektedir.
Yıllık iznin yasada belirtilen süreler içinde işveren tarafından sürekli bir şekilde verilmesi zorunludur. Yıllık izin hakkı anayasal bir dinlenme hakkı olup, işçinin iş sözleşmesinin devamı sırasında ücrete dönüşmez ve bu haktan vazgeçilemez.
Yıllık izin hakkının, ücrete dönüşmesi için iş sözleşmesinin son bulması şarttır. Taraflar arasındaki, iş sözleşmesinin sona erme şeklinin ve feshin haklı nedene dayanıp dayanmadığının önemi bulunmamaktadır. Ancak, çalışanın, iş sözleşmesinin devamı süresinde kullanmadığı yıllık izinlere ait ücreti istemesi mümkün değildir.
İş sözleşmesinin, herhangi bir nedenle sona ermesi halinde işçinin hak kazanıp da kullanmadığı yıllık izin sürelerine ait ücreti, sözleşmenin sona erdiği tarihteki son ücreti üzerinden kendisine veya ölümü halinde hak sahiplerine ödenir.
-Yıllık Ücretli İzin Alacağında Zamanaşımı-
Yıllık ücretli izne ilişkin izin alacağının zamanaşımı süresi, iş sözleşmesinin sona erdiği tarihten itibaren başlar ve 5 yıldır. Örneğin; 2013-2023 döneminde çalışan ve 01.04.2023 tarihinde işten çıkan veya çıkartılan bir işçi, fesih tarihi üzerinden 5 yıl geçmediği için ilk izne hak kazandığı 2013 yılından itibaren izin ücretini de talep edebilir.
Sonuç olarak, yıllık ücretli izin hakkının ücrete dönüşmesi için iş sözleşmesinin sona ermesi gereklidir. Sona erme şekli ve nedeni önemli değildir. İşyeri devri fesih sonucunu doğurmaz. İş sözleşmesinin sona erdiği tarihteki çıplak ücret üzerinden hesaplanır. Gelir, damga vergisi ve SGK kesintisine tabidir.
-OKURDAN GELENLER-
SORU: 2 yıl önce çocuğumun doğumundan sonra mazeret iznimi kullanmamıştım. Önümüzdeki ay iş değişikliği nedeniyle çalıştığım firmadan ayrılacağım. Kullanmamış olduğum bu mazeret izninin ücretini alabilir miyim?
CEVAP: Mazeret izinleri kural olarak doğduğu anda kullanılması gerekir. Kullanılmadığı takdirde yıllık ücretli izin gibi ücrete dönüşmez.
SORU: Hafta tatilinde bir saat çalışan işçinin hafta tatili ücreti nasıl ödenmelidir?
CEVAP: Hafta tatili izni kesintisiz yirmi dört saattir. Bunun altında bir süre haftalık izin verilmesi durumunda, usulüne uygun şekilde hafta tatili izni kullandırıldığından söz edilemez. Hafta tatili bölünerek kullandırılmaz. Buna göre, hafta tatilinin yirmi dört saatten az olarak kullandırılması halinde, hafta tatili hiç kullandırılmamış sayılır ve hafta tatili ücreti günlük ücrete ilave olarak 1,5 kat ödenir.
