1 Ocak 2025 Tarihinden İtibaren Bir İşçinin Çalıştırıldığı İşyerlerinde de İşverenler, İSG Uzmanından ve İşyeri Hekiminden Hizmet Almak Zorundadır
I- Giriş:
Bilindiği üzere; 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu’na göre, 50’den az çalışanı olan ve az tehlikeli sınıfta yer alan işyerleri için iş güvenliği uzmanı ve işyeri hekimi bulundurma zorunluluğu, en son 7491 Sayılı Kanun ile 31.12.2024 tarihine kadar ertelenmişti.
Bundan dolayı, 50’den az çalışanı olan (bir kişi dahi olsa) ve az tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde iş güvenliği uzmanı ve işyeri hekimi bulundurma zorunluluğu 01.01.2025 tarihinden itibaren yürürlüğe girmiş bulunmaktadır.
6331 sayılı Kanun ile iş sağlığı ve güvenliği mevzuatı bir tek kanun çatısı altında birleştirilmiş ve “işyerlerinde iş sağlığı ve güvenliğinin sağlanması ve mevcut olan güvenlik şartlarının iyileştirilmesi” amaçlanmış ve Kanun buna münhasır olarak çıkarılmıştı. Bu bakımdan, çalışma hayatında çok önemli değişiklikler yapılmış olan bu kanunla, çalışma ve iş hayatına yeni bazı önemli kavramlar girmiş, işverenlere ve çalışanlara da yeni bazı önemli YÜKÜMLÜLÜKLER getirilmiştir. Bunlardan maksat, son birkaç yıldır Türkiye’ de büyük çapta ve kitlesel olarak meydana gelen ve çok sayıda can ve mal kaybına yol açan iş kazalarını önlemek ve mümkün olan asgari düzeye indirmektir.
II- İş Sağlığı ve güvenliği Kanunu ile İşverenlere Getirilen Yeni Yükümlülükler:
6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanununa göre az tehlikeli sınıfta yer alan ve bir işçinin bile çalıştığı işyerleri için 30.06.2012 yılından beri ertelenen iş sağlığı güvenliği ve işyeri hekiminden hizmet alma zorunluluğu yeni bir erteleme olmadığı için 01.01.2025 tarihinden itibaren yürürlüğe girmiş bulunmaktadır. Dolayısıyla artık tüm kamu kurumları ve çalışan sayısı fark etmeksizin özel sektör tüm işyerlerinde iş güvenliği uzmanı ile işyeri hekimi görevlendirme zorunluluğu başlamıştır.
6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu’nun 38. Maddesi gereğince, kamu kurumları ile 50’den az çalışanı olan (bir kişi de olsa) ve az tehlikeli sınıfta yer alan ( büro, ofis, kahvehane, mağaza, lokanta, kuaför …vs) fark etmez bütün işyeri işverenlerine, , 4857 sayılı İş Kanun’undaki sorumluluklarına ilave olarak yeni önemli yükümlülükler getirilmiştir.
Aynın Kanun’un 4. maddesinin 2. bendinde açıkça belirtildiği gibi işyeri dışındaki uzman kişi ve kuruluşlardan hizmet alınması işverenin sorumluluklarını ortadan kaldırmamaktadır.
İşyerinin faaliyeti ve çalışanların sayısı ( bir kişi dahi olsa) fark etmeksizin tüm işverenlerin idari para cezalarıyla karşılaşmamaları için kanuni zorunlu ve gerekli olan bu yükümlülüklerini yerine getirmeleri çok önem arz etmektedir.
T.C. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı iş birliğiyle hazırlanan sertifika programına katılarak başarılı olan işveren veya işveren vekilleri elliden az çalışanı bulunan ve az tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde, iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerini kendileri yürütebilecektir.
50’den az sayıda çalışanı olan ve az tehlikeli sınıftaki işyerlerinde iş güvenliği uzmanı görevlendirmemenin cezası 2025 yılında yeniden değerleme oranı olan %43,93 artışa göre her ay için 88.663 TL’dir. İşyeri hekimi görevlendirilmemesinin cezası de keza her ay için 88.663 TL’dir.
III- İş Sağlığı Ve Güvenliği Kanunu Kapsamına Giren Ve Girmeyen İşyerleri:
6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanun’un kapsam ve istisna başlıklı 2. maddesi;
- Kamu ve özel sektöre ait bütün işlere ve işyerlerine,
- Çırak ve stajyerler de dâhil olmak üzere tüm çalışanlarına,
-Faaliyet konularına (hangi alanda çalıştırıldıklarına veya ne iş yaptırıldıklarına) bakılmaksızın tüm çalışanlara uygulanacaktır. Ancak Kanunun 2. maddesinin ikinci fıkrasında belirtilmiş olan faaliyetler ve kişiler hakkında İş Sağlığı ve Güvenliği hükümleri uygulanmaz.
Bunlar:
a) Fabrika, bakım merkezi, dikimevi ve benzeri işyerlerindekiler hariç Türk Silahlı Kuvvetleri, genel kolluk kuvvetleri ve Millî İstihbarat Teşkilatı Müsteşarlığının faaliyetleri.
b) Afet ve acil durum birimlerinin müdahale faaliyetleri.
c) Ev hizmetleri.
ç) Çalışan istihdam etmeksizin kendi nam ve hesabına mal ve hizmet üretimi yapanlar.
d) Hükümlü ve tutuklulara yönelik infaz hizmetleri sırasında, iyileştirme kapsamında yapılan iş yurdu, eğitim, güvenlik ve meslek edindirme faaliyetleridir.
Görüldüğü üzere özelliği gereği yukarıda belirtilen iş kolları ve işyerleri Kanunun uygulama alanı dışında tutulmuştur. (c) ve (ç) fıkralarında belirtilenlerin kimler olduklarının özellikle vurgulanması gerekmektedir.
Bilindiği üzere ev hizmetleri; ticari niteliği olmayan ve ikamet amaçlı kullanılan konutlarda yapılan bakıcılık, hizmetçilik, mürebbiyelik, temizlikçilik gibi faaliyetleri kapsamaktadır. Bu nedenle apartmanlarda yapılan kapıcılık hizmetlerinin ev hizmetleri ile karıştırılmaması gerekmektedir. Kapıcılık İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu uygulaması kapsamındadır ve kapıcılık faaliyetinin yürütüldüğü apartman işyerlerinde risk değerlendirmesi yapılması bir zorunluluktur.
Çalışan istihdam etmeksizin kendi nam ve hesabına mal ve hizmet üretimi yapanlardan kasıt ise 5510 sayılı Kanunun 4. maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi kapsamında yürütülen faaliyetler kastedilmektedir. İş Sağlığı ve Güvenliği Kanununun 3. maddesinde çalışan: “Kendi özel kanunlarındaki statülerine bakılmaksızın kamu veya özel işyerlerinde istihdam edilen gerçek kişi” olarak tanımlanmıştır.
IV- Değerlendirme ve Sonuç:
Sonuç olarak, 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu’na göre az tehlikeli sınıfta yer alan ve bir kişinin bile çalıştığı işyerleri için 01.01.2025 tarihinden itibaren iş sağlığı güvenliği uzmanından ve işyeri hekiminden hizmet alma zorunluluğu başlanmıştır. Artık tüm kamu kurumları ve çalışan sayısı fark etmeksizin işyerinde bir kişinin dahi çalıştığı az tehlikeli sınıfta yer alan bütün özel sektör işverenleri, işyerlerinde iş güvenliği uzmanı ile işyeri hekiminden hizmet almak zorundadırlar.
Bu nedenle, işverenlerin ve çalışanların bu konuyu ciddiyetle ele almaları gerekmektedir.
