Ayni Yardımların Bordrolaştırılması

Çalışanlara para dışında verilen mal ve hizmet ayni yardım olarak adlandırılmaktadır. Ayni yardımlar çalışana ödenen tutarı yani net kazancını değiştirmese de çalışana sağlanan menfaat olduğu için ve kanunlarda yer alan istisnalar haricinde yer alan ayni yardımlardan yasal kesintiler yapıldığı için mutlaka bordroda gösterilmelidir.

Yemek alma dışında başka amaçlarla kullanılabilen yemek kartları için günlük 158 TL’ye kadar tutar ile işverenler tarafından sigortalılar için özel sağlık sigortalarına ve bireysel emeklilik sistemine ödenen ve aylık toplamı asgari ücretin % 30’unu (2025 yılında 7.801,65 TL) geçmeyen özel sağlık sigortası primi ve bireysel emeklilik katkı payları tutarları, prime esas kazanca tabi tutulmaz. Üzerinde yapılan ödemeler prime esas kazanca dahil edilir. Diğer tüm ayni yardımlar ise SGK’dan muaftır yani prime esas kazanca dahil edilmez.

Gelir vergisinden istisna ayni yardımlar ise 193 sayılı Gelir Vergisi Kanununda belirtilen yardımlarla sınırlıdır. Yemekhanede verilen yemek, servis hizmeti, yemek kartı, (iş günü başına 240 + KDV) toplu taşıma/yol kartı (126 TL), işverenin 100 m2’yi aşmayan konutunu işçilere kullandırması, demirbaş niteliğinde iş kıyafeti verilmesi ile işverenler tarafından ücretliler adına bireysel emeklilik sistemine ödenen katkı payları (İşverenin ödediği sağlık sigortası primleri ve bes katkı paylarının çalışanın brüt ücretinin %15’ini ve toplamı yıllık asgari ücret tutarını aşmayan kısmı) gelir vergisinden muaf ayni yardımlardır.

Yemek kartı ve yol kartı için belirtilen tutarda muafiyet damga vergisi açısından da geçerlidir. 

Ayni Yardımlar Çalışanın Net Kazancını Artırır Mı?

Ayni yardımlar nakdi ödemeler olmadığı için çalışanlara yapılacak net ödemeyi yani bordro kalemlerinden net kazanç kalemini değiştirmez. İlgili tutar mevcuata göre yasal kesintiler belirlenerek brütleştirilerek bordroya konu edilir, ilgili yasal kesintilerin yanı sıra ayni yardımın değerinde özel kesinti yapılarak bordro süreci tamamlanır.

Ayni yardımların bordro sürecini daha iyi anlamak için aşağıdaki örnekleri inceleyebilirsiniz.

ÖRNEKLER

*Örneklerde asgari ücret tutarı üzerinden gelir ve damga vergisi istisnasına yer verilmemiştir.

Eğitim ödemeleri

a)Şirket yeni bir bordro programıyla anlaşmış ve programı kullanacak çalışanları için bordro programını anlatacak uzman bir şirkete çalışanları adına ödeme yapmıştır.

İlgili hizmet doğrudan işle alakalı olduğu için ilgili tutar çalışana menfaat kabul edilmeyecektir. Bu sebeple de söz konusu ödeme doğrudan gider kabul edilecek ve bordroya konu edilmeden işlem sağlanabilecektir.

b)Şirket çalışanlarının iş dışında kendilerini de geliştirmeleri için bir firmadan İngilizce eğitim hizmeti satın almıştır. Çalışan başına ilgili tutar KDV dahil 10.000 TL’dir.

İlgili hizmet 193 sayılı Gelir Vergisi Kanununda ücretin tanımında belirtilen “para ve ayınlar ile sağlanan ve para ile temsil edilebilen menfaatler” kapsamındadır ve bordroda gösterilmelidir.  İlgili tutar gelir ve damga vergisine tabi şekilde brütleştirilir.

• Formül = KDV Dahil Tutar / (1- (GV Oranı + DV Oranı 0,00759)]
• Brüt Eğitim Yardımı = 10.000 /1-(0,15+0,00759) = 11.870,70
• Gelir Vergisi Kesintisi = 1.780,60
• Damga Vergisi Kesintisi = 90,10
• Eğitim Yardımı kesintisi = 10.000 TL

Çalışanın yatay bordrosunda ödemeler kısmına 11.870,70 TL eğitim yardımı eklenecek ve brüt ödemeler toplamı o oranda artacaktır. GV kesintisi 1.780,60 TL, DV kesintisi 90,10 TL artacak ve özel kesintiler kısmında Eğitim Yardımı Kesintisi 10.000 TL olacak. Bu sebeple çalışanın net kazancı değişmeyecektir.

Bilet Alınması

a) X şirketi bir çalışanının özel seyahati için KDV dahil 5.000 TL’ye uçak bileti almıştır. Ödeme şirket tarafından bilet firmasına yapılmıştır.

Ödeme çalışana değil bilet firmasına şirket tarafından yapıldığı için ayni yardımdır ve SGK’dan muaftır. Özel sebeple alındığı için çalışana para ve ayınlar ile sağlanan ve para ile temsil edilebilen menfaattir yani ücrettir. 

Çalışanın ikinci vergi diliminde yani %20 vergi kesintisi yapılacağı varsayılırsa;

• Brüt Bilet Yardımı = 5.000 / 1-(0,20 + 0,00759)) = 6.309,86
• Gelir Vergisi Kesintisi = 1.261,97
• Damga Vergisi Kesintisi = 47,89
• Bilet Yardımı kesintisi = 5.000 TL

Çalışanın yatay bordrosunda ödemeler kısmına 6.309,86 TL bilet yardımı eklenecek ve brüt ödemeler toplamı o oranda artacaktır. GV kesintisi 1.261,97 TL, DV kesintisi 47,89 TL artacak ve özel kesintiler kısmında Bilet Yardımı Kesintisi 5.000 TL olacak çalışanın net kazancı değişmeyecektir.

b)İşveren tarafından çalışanlarına moral ve performans artışı için tiyatro bileti almaları için 1.000’er TL hesaplarına para yatırılmıştır.

1000 TL tutar nakdi yardım şeklinde çalışanlara yapıldığı ve muafiyeti olmadığı için SGK, Gelir ve damga vergisine yani tüm kesintilere tabi şekilde bordroya konu edilir. Ayni yardım değildir.

Eğer çalışan adına bilet firmasından işverenlikçe bilet alınmış olsaydı ayni yardım olacak ve gelir ile damga vergisine tabi şekilde ilgili tutar bordroya konu edilecekti.

Yardım Kolisi

Çalışanlara Ramazan ayında kdv dahil 3.000 TL’lik yardım kolilerinden alınarak dağıtılmıştır.

3.000 TL tutar gelir ve damga vergisine tabi brütleştirilmeli ve kesintiler yapılmalıdır. Ayni yardım olduğu için SGK’dan muaftır. Örnek çözümlede çalışanlardan A ilk vergi diliminde yani %15 gelir vergisi kesintisi yapıldığı varsayıldığında;

- Brüt Yardım Kolisi = 3.561,21 TL

- Gelir Vergisi kesintisi (%15) = 534,18 TL

- Damga Vergisi kesintisi = 27,03 TL

- Net Yardım Kolisi kesintisi = 3.000 TL

Çalışanın yatay bordrosunda ödemeler kısmına 3.561,21 TL brüt yardım kolisi eklenecek ve brüt ödemeler toplamı o oranda artacaktır. Yukarıdaki tutarlarda gelir ve damga vergisi yasal kesintileri artıracak ve ayni yardım olduğu için özel kesintilere 3.000 TL yardım kolisi kesintisi eklenecek, çalışanın net kazancı değişmeyecektir. 

İş Kıyafeti Verilmesi

İş kıyafeti için gelir vergisi muafiyeti olmasına karşın damga vergisiyle ilgili doğrudan muafiyet bulunmamaktadır. Ancak bazı görüşler doğrudan giderleştirme yönünde olup uygulamada farklılık göstermekte ve nihai bir sonucu bulunmamaktadır. Eğer bordroya konu edilirse;

Erkek çalışanlara işte kullanmak üzere KDV dahil 5.000 TL tutarında iş kıyafeti alınmıştır. Kıyafetler demirbaş niteliğindedir ve işten ayrıldığında geri alınacaktır.

• Brüt İş Kıyafeti = 5.000 / 1-0,00759 = 5.038,24 TL 
• Damga Vergisi Kesintisi = 5.038,24 * 0,00759 = 38,24 TL
• Net İş Kıyafeti / Kesintisi = 5.000 TL

Çalışanın yatay bordrosunda ödemeler kısmına 5.038,24 TL brüt iş kıyafeti eklenecek, 38,24 damga vergisi kesilecek ve özel kesintiler kısmında da 5.000 TL net kısım kesilerek çalışanın net kazancında artış olmayacaktır.