Gazetecilerin emekliliğinde yıpranma payının etkisi
Gazetecilerin yıpranma hakkı, 2008/Ekim öncesi için itibari hizmet süresi, 2008/Ekim sonrası için ise fiili hizmet süresi zammı (FHSZ) olarak adlandırılmaktadır. Uygulama; 2008/ Ekim öncesi 506 sayılı kanunun ek 5. maddesi kapsamında itibari hizmet süresi şeklinde düzenlenmiş ancak 2008/ Ekim ayında yürürlüğe giren 5510 sayılı kanunda basın ve gazetecilik mesleğinde çalışanlar yıpranma kapsamına alınmamışlardır. Gazeteciler ve basın mesleğinde çalışanların yoğun tepkisi üzerine 1/2/2013 tarihinden itibaren Basın Kartı Yönetmeliği’ne göre basın kartı sahibi olmak suretiyle fiilen çalışan gazeteciler ile Türkiye Radyo Televizyon Kurumu’nda Basın Kartı Yönetmeliği’ne göre basın kartı sahibi olmak suretiyle haber hizmetinde fiilen çalışanlar FHSZ uygulamasına dahil edilmişlerdir. Bu haktan 2008/Ekim ayı itibarıyla yararlanmak isteyenler için 5510/geçici 48. maddesi ile 2008/Ekim-2013/Şubat arasında basın mesleğinde geçen hizmetler için ek prim belgelerinin 2013/ Şubat ayından itibaren 3 ay içinde verilmesi ve FHSZ ilişkin primlerinin ödenmesi şartı getirilmiştir.
- 506/ Mülga ek 5. madde kapsamındaki itibari hizmet sürelerinin değerlendirilmesinde 3600 gün koşulu aranmamakta ve mevcut hizmet süreleri dikkate alınmaktadır.
- 2008/Ekim öncesi itibari hizmet sürelerinin sigortalılık süresine ilavesi hem yaşlılık aylığına hak kazanma koşullarının belirlendiği 8/9/1999 ve 23/5/2002 tarihlerinde hem de tahsis talep tarihinde yapılmaktadır. Sigortalılık süresine ilavelerde herhangi bir sınırlama bulunmamaktadır.
- 2008/Ekim sonrası FHSZ’ler prim ödeme gün sayılarına en fazla 5 yıl (1800 gün) olarak ilave edilmektedir. - 2008/Ekim sonrası FHSZ’lerin yaş hadlerinden indirilebilmesi için bu işlerde en az 3600 gün çalışma şartı bulunmaktadır. 3600 günün tespitinde 2008/Ekim öncesi itibari hizmet süreleri de dikkate alınmaktadır. FHSZ’lerin prim ödeme gün sayısına eklenen süresinin yarısı (azami 5 yıl/2=2.5 yıl) emeklilik yaş haddinden indirilmektedir.
- İtibari hizmet süreleri ile FHSZ’lerin birlikte emeklilik yaş haddinden indirim yapılmasında azami süre 5 yıldır.
Örneğin, basın mesleğinde çalışan sigortalının; 2008/Ekim öncesi itibari hizmet süresi kapsamında 900 günü, 2008/Ekim sonrası FHSZ kapsamında ise 3000 gün hizmeti bulunmaktadır. Bu sigortalının yaşlılık aylığına hak kazanma koşullarının belirlenmesinde, sigortalılık süresi ve prim ödeme gün sayısına yapılacak ilaveler ile emeklilik yaş hadlerinden düşülecek süreler şu şekilde belirlenecektir.
2008/Ekim öncesi itibari hizmet süresi: 900x0.25=225=) 7 ay 15 gün=) sigortalılık süresine eklenecek ve emeklilik yaş hadlerinden indirilecektir.
2008/Ekim sonrası FHSZ: 3000x90/360=750=) 2 yıl 1 ay=) prim ödeme gün sayısına eklenecektir.
Emeklilik yaş hadlerinden indirim yapılması için 2008/Ekim öncesi ve sonrası basın mesleğinde geçen hizmetin en az 3600 gün olması gerekmektedir. Bu sigortalının 900+3000=3900 günü bulunduğundan, 2008/Ekim sonrası 750 gün FHSZ’nin yarısı 750/2=375 =) 1 yıl 15 gün emeklilik yaş hadlerinden indirilecektir.
Buna göre; basın mesleğinde çalışan bu sigortalının emekli olması halinde;
Sigortalılık süresine yapılacak ilave: 7 ay 15 gün,
Prim ödeme gün sayısına yapılacak ilave: 750 gün,
Emeklilik yaş hadlerinden yapılacak indirim: 7 ay 15 gün (itibari hizmet) + 1 yıl 15 gün (FHSZ) = 1 yıl 8 ay olacaktır.
https://www.cumhuriyet.com.tr/yazarlar/nergis-simsek/gazetecilerin-emekliliginde-yipranma-payinin-etkisi-2334442
