İkale ya da arabulucu anlaşmasında vergi
Aşağıdaki yazımızda iş kanunu türlerine göre ikale, arabulucu tutanaklarına yer vereceğiz. İkale ya da arabulucu tutanakları çalışma hayatında şeffaf olması gerekir. Taraflar yapmış oldukları protokol anlaşmaları maddeler halinde belirtilmesi gerekir. Böylece hem vergi kanunu açısından hem de sigorta matrahı açısından ileride sorunlarla karşı karşıya kalmadan özellikle SGK tavan uygulamasına göre gerekli önlemleri alınmalıdır. Özellikle gelir vergisi kanunda yapılan düzenlemeler ve tebliğle sorun çözüme ulaştırılması sağlanmıştır. 193/25-7 fıkra istisna sayılmıştır.
7. (Değişik: 21/3/2018-7103/5 md.) a) 25/8/1971 tarihli ve 1475 sayılı iş kanunu ve 20/4/1967 tarihli ve 854 sayılı deniz iş kanununa göre ödenmesi gereken kıdem tazminatlarının tamamı ile 13/6/1952 tarihli ve 5953 sayılı basın mesleğinde çalışanlarla çalıştıranlar arasındaki münasebetlerin tanzimi hakkında kanuna göre ödenen kıdem tazminatlarının hizmet erbabının 24 aylığını aşmayan miktarları (Hizmet ifa etmeksizin ödenen ücretler tazminat sayılmaz);
b) Hizmet erbabının tabi olduğu mevzuata göre bu bendin (a) alt bendinde belirtilen istisna tutarının hesabında dikkate alınmak şartıyla, hizmet sözleşmesi sona erdikten sonra; karşılıklı sonlandırma sözleşmesi veya ikale sözleşmesi kapsamında ödenen tazminatlar, iş kaybı tazminatları, iş sonu tazminatları, iş güvencesi tazminatları gibi çeşitli adlar altında yapılan ödemeler ve yardımlar (Bu bendin uygulamasına ilişkin usul ve esasları belirlemeye Maliye Bakanlığı yetkilidir.)
1) Çalışma hayatında hizmet erbabına işten ayrılma, emekli olma, dava açılmaması gibi nedenlerle karşılıklı sonlandırma sözleşmesi veya ikale sözleşmesi kapsamında ödenen tazminatlar, iş kaybı tazminatları, iş sonu tazminatları, iş güvencesi tazminatları gibi ödemeler yapılabilmektedir. 193 sayılı kanunun 25’inci maddesinin birinci fıkrasının (7) numaralı bendinin (b) alt bendinde yapılan düzenleme ile bu ödemelerinde çalışanın tabi olduğu mevzuata göre kıdem tazminatına ilişkin istisna tutarının hesabında dikkate alınması gerektiği hususuna açıklık getirilmiştir. Buna göre, anılan Kanunlar uyarınca ödenecek kıdem tazminatlarından gelir vergisinden istisna edilecek tutar hesap edilirken, yukarıda sayılan ödemeler de dahil edilerek ödemelerin toplamı üzerinden istisna uygulanacak, istisnayı aşan tutarlar ise ücret olarak gelir vergisine tabi tutulacaktır.
2) 1475 ve 854 sayılı kanunlar uyarınca bu tebliğin 10’uncu maddesinde belirtildiği şekilde hesaplanan kıdem tazminatı tutarı dışında, birinci fıkrada sayılan ilave bir tazminat ödemesi yapılması halinde, bu ödemenin bu tutar ile kıdem tazminatı tutarı toplamının, en yüksek devlet memuruna ödenen azami emekli ikramiyesi tutarını aşmayan kısmı istisnaya konu edilecektir.
3) 5953 sayılı kanun uyarınca kıdem tazminatı ödenen hizmet erbabına, bu tazminat dışında, birinci fıkrada sayılan ilave bir tazminat ödemesi yapılması halinde, bu tutar ile kıdem tazminatı tutarı toplamının, çalışanın son brüt ücreti üzerinden hesaplanan 24 aylık tutarını aşmayan kısmı istisnaya tabi tutulacaktır.
4) 1475 ve 854 sayılı kanunlara tabi olarak çalışanlara kıdem tazminatı ödenmediği ancak birinci fıkrada sayılan bir tazminat ödendiği durumlarda, ödenen bu tazminat tutarının, en yüksek devlet memuruna ödenen azami emekli ikramiyesi tutarını aşmayan kısmı, 5953 sayılı kanuna tabi olarak çalışanlarda ise çalışanın son brüt ücreti üzerinden hesaplanan 24 aylık tutarını aşmayan kısmı istisnaya tabi tutulacak, aşan kısmı ise ücret olarak vergiye tabi tutulacaktır.
12/08/2025 tarihi itibariyle 657 sayılı kanuna tabi en yüksek devlet memuruna bir hizmet yılı için ödenecek azami emekli ikramiyesi tutarı 53.919,68 TL dir.
Örnek: (Ç) A.Ş.’de 10 yıl süreyle çalıştıktan sonra 12/8/2025 tarihinde işten ayrılan bay H’ye, işvereni tarafından 1475 sayılı Kanun uyarınca, kıdem tazminatına esas ücreti olan 50.000 TL üzerinden 500.000 TL kıdem tazminatı ile karşılıklı sonlandırma sözleşmesine (ikale) istinaden 250.000 TL iş güvencesi tazminatı olmak üzere toplam 750.000 TL ödeme yapılmıştır.
Bay H’ye yapılan 750.000 TL lik ödemenin gelir vergisinden istisna edilecek tutarı aşağıdaki gibi olacaktır.
Kıdem tazminatı tutarı 500.000,00 TL
İş güvencesi tazminatı 250.000,00 TL
Ödenen toplam tutar 750.000,00 TL
Vergiden istisna edilecek tutar (53.919,68x10=) 539.919,68 TL
Vergiye tabi tutar (750.000-539.919,68=) 210.080,32 TL
Örnek: (K) A.Ş.’de 854 sayılı kanuna tabi olarak, 10 yıl süreyle çalıştıktan sonra ikale sözleşmesi ile 12/8/2025 tarihinde işten ayrılan bayan L’ye, işvereni tarafından 550.000 TL iş kaybı tazminatı ödenmiş olup ayrıca kıdem tazminatı ödemesi yapılmamıştır.
Bayan L’ye yapılan 550.000 TL lik ödemenin gelir vergisinden istisna edilecek tutarı aşağıdaki gibi olacaktır.
İş kaybı tazminatı 550.000,00 TL
Vergiden istisna edilecek tutar (53.919,68x10=) 539.919,68 TL
Vergiye tabi tutar (550.000-539.919,68=) 10.080,32 TL
Örnek: (M) A.Ş.’de 5953 sayılı kanun kapsamında 20 yıl süreyle çalıştıktan sonra, 12/8/2025 tarihinde emekliliğe ayrılan ve en son aya ilişkin ücreti 200.000 TL olan bayan N’ye işvereni tarafından 4.000.000 TL kıdem tazminatı ve 2.000.000 TL emeklilik tazminatı (ikramiyesi) ödenmiştir.
Bayan N’ye yapılan 6.000.000 TL lik ödemenin gelir vergisinden istisna edilecek tutarı aşağıdaki gibi olacaktır.
Kıdem tazminatı tutarı 4.000.000 TL
Emeklilik tazminatı (ikramiyesi) 2.000.000 TL
Ödenen toplam tutar 6.000.000 TL
Vergiden istisna edilecek tutar (200.000 TL x 24=) 4.800.000 TL
Vergiye tabi tutar (6.000.000 TL-4.800.000 TL=) 1.200.000 TL
Bu durumda vergi tabi olmayan kısım ücret olup, defter kayıt ve ilgili belgeler tetkik edildiğinde sigorta primine esas matrah olarak ilave edilecektir. İşverenler sigorta tavanını dikkate alırsa bu işlemleri ayın ilk günü yapmaları halinde 1 günlük tavan kadar prim ödemeleri halinde ileride sıkıntı yaşamazlar.
https://www.egetelgraf.com/ikale-ya-da-arabulucu-anlasmasinda-vergi
