İşçinin Verdiği Zarar Nedeniyle İş Sözleşmesinin Feshinde Dikkat Edilmesi Gerekenler

4857 sayılı İş Kanunun 25’inci maddesinin (II) numaralı bendinin (ı) alt bendinde işçinin, işyerinin malı olan veya malı olmayıp da eli altında bulunan makineleri, tesisatı veya başka eşya ve maddeleri otuz günlük ücretinin tutarıyla ödeyemeyecek derecede hasara ve kayba uğratması işveren için haklı nedenle derhal fesih sebebi olarak belirtilmiştir.

İlgili kanun maddesi hükmüne dayanarak işverenler, işçinin kullandığı makine veya başka eşyaların zarara uğraması halinde işçilerin iş sözleşmelerini tazminatsız olarak feshettiği sıkça görülmektedir. Ancak 25/II-ı maddesi uyarınca yapılan fesihlerde işverenler çoğu kez Yargıtay’da haksız bulunmaktadır.

4857 sayılı İş Kanunun 25/II-ı maddesi uyarınca işverenlerin, iş sözleşmelerini haklı sebeple feshetmeden önce dikkate alması gerekenler şu şekildedir;

İşçinin Kusur Oranı Tespit Edilmelidir

Yargıtay içtihatlarında işçinin kusursuz olduğunun ortaya çıkması halinde işverenin haklı ve geçerli fesih imkânı olmadığı gibi işçinin kusuru belli bir yüzde ya da belli bir oran olarak saptanmışsa; zararın miktarı da bu kusur nispetinde azaltıldıktan sonra otuz günlük ücreti aşıp aşmadığına bakılması gerektiği belirtilmektedir.

Otuz günlük ücreti tutarında bir zarar yoksa iş sözleşmesinin feshi haklı sebep olarak kabul edilmemelidir. Ancak otuz günlük ücretten az zarar sebebi ile işyerinde olumsuzluklara meydana gelmiş ve iş ilişkisinin sürdürülmesi işveren açısından önemli ölçüde beklenmez bir hal almış ise feshin geçerli sebebe dayandığının kabulü gerekir. (Yargıtay 22. Hukuk Dairesi 2014/5793 K.)

İşçinin Kusuru ve Zararı Ayrı Ayrı Uzman Kişilerce Belirlenmelidir

İşverenin zarara uğradığı olayda işçinin kusurunu ise uzman kişilerin belirlemesi gerekmektedir. Yargıtay 9. Hukuk Dairesi’nin 2022/5324 karar numaralı kararında “işçinin kusuru ve zararı, ayrı ayrı uzman kişilerce belirlenmelidir” denilmiştir.

İşçinin Otuz Günlük Ücret Hesabında Brüt Ücret Dikkate Alınır

Uygulamada sıklıkla yapılan hatalardan biri de kanun maddesinde işçinin otuz günlük ücretinin brüt mü yoksa net mi olduğu belirtilmediği için işverenlerin net ücrete göre hesap yaparak fesih yapmasıdır. Yargıtay 9. Hukuk Dairesi ve 22. Hukuk Dairesi’nin kararlarında işçi lehine yorum ilkesi gereğince brüt ücretin baz alınarak hesaplama yapılması gerektiği belirtilmiştir.

Ayrıca otuz günlük ücretle aylık ücretin farklı kavramlar olduğu belirtilerek işçinin günlük yevmiyesinin otuz katı tutarı dikkate alınması gerektiği belirtilmiştir.

Fazla çalışma ücreti, prim ve ikramiye gibi ödemeler işçinin brüt ücreti hesaplanırken dikkate alınmayacaktır ancak ücretin garanti ücret üzerine yapılan işe göre ilave ücret veya satış primi olarak belirlendiği hallerde, gerçek ücretin bu ödemelerin toplamı olarak değerlendirilmesi gerekmektedir. (Yargıtay 22. Hukuk Dairesi 2011/7504 K.)

İşçinin Zararı Ödemek İstemesi Fesih Hakkını Engellemez

İşçinin kusur oranına göre işvereni uğrattığı zararı hemen ödemesi veya ödemek istemesi işverenin fesih hakkını engellemeyecektir. Ayrıca işverence zarar tutarının işçiden talep edilmemiş olması fesih hakkını ortadan kaldırmaz.

6 İş Günlük Süre Ne Zaman Başlayacaktır? 

4857 sayılı İş Kanunun 26’ıncı maddesinde; “24 ve 25 inci maddelerde gösterilen ahlak ve iyiniyet kurallarına uymayan hallere dayanarak işçi veya işveren için tanınmış olan sözleşmeyi fesih yetkisi, iki taraftan birinin bu çeşit davranışlarda bulunduğunu diğer tarafın öğrendiği günden başlayarak altı iş günü geçtikten ve her halde fiilin gerçekleşmesinden itibaren bir yıl sonra kullanılamaz. Ancak işçinin olayda maddi çıkar sağlaması halinde bir yıllık süre uygulanmaz” ifadesi yer almaktadır.

Bir yıllık hak düşürücü süre işçinin işvereni zarara uğrattığı olayın oluşum tarihinden itibaren başlar ancak altı iş günlük ikinci süre, zarar miktarının belirlenmesinin uzunluğu nedeniyle hemen başlamamaktadır.

Altı iş günlük süre; zarar miktarının belirlenmesinin ardından, bu durumun feshe yetkili makama iletilmesiyle işlemeye başlayacaktır. (Yargıtay 9. Hukuk Dairesi  2022/4503 E., 2022/5324 K.)

Özetle; işçinin işvereni zarara uğrattığı bir olay meydana geldiğinde mutlaka uzman kişilerce işçinin kusur oranı saptanmalı, tespit edilecek zarar miktarından işçiye belirlenecek kusur oranına tekabül eden miktar tespit edilip otuz günlük ücreti ile karşılaştırılarak sonuca gidilmelidir. İşçinin kusur oranına tekabül eden zarar miktarı, 30 günlük brüt ücretinin üzerindeyse iş sözleşmesi haklı sebeple feshedilmelidir.