İŞVERENLERİN İŞYERİNDE FAZLA ÇALIŞMA YAPTIRMAK İÇİN İŞÇİDEN YAZILI ONAY ALMALARI GEREKİR
I-Giriş:
Bilindiği gibi, çalışma hayatını düzenleyen 4857 sayılı İş Kanunu’na göre işyerinde fazla çalışma (mesai) işçi ve işverenin onayı olmadan yapılamaz. İşyerinde fazla mesai yaptırmak isteyen işveren, işçisinden yazılı olarak onay alması gerekir. İş mevzuatında fazla mesai konusunda işçi korunmuş, işverenin işçiye fazla mesai yaptırabilmesi için işçinin yazılı onayına bırakılmıştır.
4857 sayılı İş Kanunu’nun 41. maddesi ve bu maddeye istinaden çıkarılan Fazla Çalışma ve Fazla Sürelerle Çalışma Yönetmeliği hükmüne göre, fazla çalışma ve fazla sürelerle çalışma yaptırmak için işçinin yazılı onayının alınması gerekir. ( Fazla Çalışma Onay Yazı Örneği Ektedir)
Zorunlu nedenlerle veya olağanüstü durumlarda yapılan fazla çalışma ve fazla sürelerle çalışma için işçiden bu onay alınmasına gerek yoktur.
Fazla çalışma ihtiyacı olan işverence bu onay iş sözleşmesinin yapılması esnasında ya da ihtiyaç ortaya çıktığında alınır ve işçinin özlük doyasında saklanır. Fazla çalışma veya fazla sürelerle çalışma yapmak istemeyen işçi verdiği onayı 30 gün önceden işverene yazılı olarak bildirimde bulunmak kaydı ile geri alabilir.
Yönetmelik hükmüne göre işveren, fazla çalışma ve fazla sürelerle çalışma yaptırdığı işçilerin bu çalışma saatlerini gösteren bir belge düzenlemek, imzalı bir nüshasını işçinin özlük dosyasında saklamak zorundadır. İşçilerin işlemiş olan fazla çalışma ve fazla sürelerle çalışma ücretleri normal çalışmalarına ait ücretlerle birlikte İş Kanunu’nda belirtildiği şekilde ödenir. Bu ödemeler, ücret bordrolarında ve işçiye verilmesi gereken ücret hesap pusulalarında açıkça gösterilir. İşçiden yazılı onay alınmadan fazla çalıştırma yapılması durumunda, İş Kanunu’nun 102/c maddesine göre 2023 yılında her bir işçi için 2.6657,00 TL. İPC ödemek durumunda kalacaktır.
Ülkenin genel yararları yahut işin niteliği veya üretimin artırılması gibi nedenlerle işyerinde fazla çalışma yapılabilir. Fazla çalışma süresinin toplamı günde 11 saatten, bir yılda 270 saatten fazla olamaz.
II- İşyerinde Günlük Ve Haftalık Normal Çalışma Süresi Ve Fazla Mesai Ücreti:
4857 sayılı İş Kanunu’na göre, işyerinde normal çalışma süresi, haftalık en çok 45 saattir. Haftalık 45 saati aşan çalışmalar, fazla çalışma olarak kabul edilmektedir. Yapılan her bir fazla çalışma için verilecek ücret, işçinin normal çalışma ücretinin saat başına düşen miktarın % 50’si oranında artırılması suretiyle ödenir. İşçinin haftalık ortalama çalışma süresi, normal haftalık iş süresini aşmamak kaydıyla, bazı haftalarda toplam 45 saati aşsa dahi bu çalışma fazla çalışma sayılmaz.
Fazla çalışma sürelerinin hesabında yarım saatten az olan süreler yarım saat, yarım saati aşan süreler ise bir saat sayılır. Fazla çalışma süresinin toplamı bir yılda 270 saatten fazla olamaz.
Tarafların anlaşması ile haftalık normal çalışma süresi, işyerlerinde haftanın çalışılan günlerine, günde 11 saati aşmamak şartıylafarklı şekilde dağıtılabilir. Bu halde, iki aylık süre içinde işçinin haftalık ortalama çalışma süresi, normal haftalık çalışma süresini aşamaz.
III- İşçi İsterse, Fazla Mesaisine Karşılık Zamlı Ücret Yerine İzin Kullanabilir:
Fazla çalışma yapan işçi, isterse işverene yazılı olarak başvurmak şartıyla, bu çalışmalar karşılığı zamlı ücret yerine, fazla çalıştığı her saat karşılığında bir saat otuz dakikayı, serbest zaman olarak kullanabilir. İşçi hak ettiği serbest zamanı, 6 ay zarfında işverene önceden yazılı olarak bildirmesi şartıyla ve işverenin, işin veya işyerinin gereklerine uygun olarak belirlediği tarihten itibaren iş günleri içerisinde aralıksız ve ücretinde bir kesinti olmadan kullanır.
IV- Sonuç Olarak:
1- 4857 sayılı İş Kanunu’na göre, işyerinde çalışma süresi haftada en çok 45 saattir. Aksi kararlaştırılmamışsa bu süre, işyerlerinde haftanın çalışılan günlerine bölünerek uygulanır. Haftada 45 saatten fazla yapılan çalışma, fazla çalışma olarak değerlendirilir. Yapılacak her bir saat fazla çalışma için verilecek ücret, işçinin normal çalışma ücretinin saat başına düşen miktarın % 50 oranında artırılması suretiyle ödenir.
2- Tarafların anlaşması ile haftalık normal çalışma süresi, işyerlerinde haftanın çalışılan günlerine, günde 11 saati aşmamak kaydıyla farklı şekilde dağıtılabilir. Bu halde, iki aylık süre içinde işçinin haftalık ortalama çalışma süresi, normal haftalık çalışma süresini aşamaz.
3- Ülkenin genel yararları yahut işin niteliği veya üretimin artırılması gibi nedenlerle işyerinde fazla çalışma yapılabilir. Fazla çalışma süresinin toplamı bir yılda 270 saatten fazla olamaz.
4- İşyerinde fazla çalışma yaptırmak için işçinin yazılı onayının alınması gerekir. İşyerinde fazla çalışma yaptırma ihtiyacı olan işverence bu onay iş sözleşmesinin yapılması esnasında ya da ihtiyaç ortaya çıktığında işçiden yazılı olarak alınması ve işçinin özlük doyasında saklanması gerekli ve zorunludur.
İşverenlerin işyerlerinde fazla çalışma ve fazla sürelerle çalışma yaptırırken, bu konulara uymalarının oldukça önemli olduğunu özellikle belirtmek isterim.
Fazla Çalışma İzin Onayı Yazı Örneği:
……… adresinde kurulu ………. ……….unvanlı işyerimizde ……..tarihinden itibaren……… gün süreyle………..nedenlerle fazla çalışma yapılacaktır. 4857 sayılı İş Kanunu 41. maddesine istinaden çıkarılan İş Kanunu’na İlişkin Fazla Çalışma ve Fazla Sürelerle Çalışma Yönetmeliğinin 9. maddesi gereği onay vermenizi rica ederim.
Tebliği Olunur.. …/01/2024
Tebellüğ Ettim
İşçi : İşveren/İşveren Vekili :
Adı Soyadı : ------------------- Adı Soyadı :------------------------------------
İmza ----------------------- İmza-Kaşe ----------------------------------
………………….işverenliğine
Konu: Fazla Çalışma İzin Onayı Tarih:…………………….
İlgi:………………………….yazınız
……… adresinde kurulu ………. ……….unvanlı işyerimizde ……..tarihinden itibaren……… gün süreyle………..nedenlerle fazla çalışma apılacağını………………yazınız ile öğrendim. 4857 sayılı İş Kanunu’nun 41. maddesine göre fazla çalışma ve/veya fazla sürelerde çalışma yapmayı kabul ediyorum. --01/2024
İşçi /Ad Soyadı, İmza
------------------------------
