İŞVERENLERİN SİGORTA PRİMİ TEŞVİKİ İNDİRİMİNDEN YARARLANAMAMALARININ NEDENLERİ

I- GİRİŞ:

Bilindiği gibi, 5510 sayılı Kanunun Ek 14. Maddesinde işverenlerin, Sigorta Primi Teşvik, Destek ve İndirimlerden yararlanma şartları ile yasaklama  nedenleri ve süreleri belirlenmiş bulunmaktadır.

Bu yazımızın konusu, son zamanlarda bazı işverenlerin Sigorta Primi Teşvik, Destek ve İndirimlerden yasaklanma nedenleri konusunda detaylı açıklamalar olacaktır.

II- İşverenlerin Sigorta Primi Teşvik Ve İndirimlerden Yararlanma Şartları: 

İşverenlerin, 5510 sayılı Kanunun 81. maddesine göre 5 puanlık prim indirimi ve  Ek 2. maddeye göre, Yatırımlarda Devlet Yardımı Hakkında Kararlar Kapsamında sağlanan teşvik, 4447 sayılı Kanunun geçici 10. maddesine göre, Genç, Kadın ve Mesleki Belge Sahibi Olanların İstihdamına Yönelik Teşvik, aynı kanunun geçici 15. maddesine göre, İşbaşı Eğitim Programını Tamamlayanların İstihdamına Yönelik sigorta primi teşvik, destek ve indirimlerden yararlanabilme şartlarından birisi de, işyerinde yapılan kontrol ve denetimlerde çalıştırılan kişilerin sigortalı olarak bildirilmediği veya bildirilen sigortalının fiilen çalıştırılmadığı yönünde herhangi bir tespitin bulunmamasıdır.

Ayrıca, aylık prim ve hizmet belgesinin / muhtasar ve prim hizmet beyannamesinin yasal süresinde Kuruma verilmesi, sigorta primlerin yasal süresinde ödenmesi ve Türkiye genelinde Kuruma borcun bulunmaması (varsa da yapılandırılmış/ tecil ve taksitlendirilmiş olması ve düzenli olarak ödenmesi)  gerekmektedir.

III- İşverenlerin Sigorta Primi İndirimlerden Yasaklanma Süresi: 

5510 sayılı Kanunun Ek 14. Maddesine göre, işverenlerin sigorta primi teşviklerinden kademeli olarak yasaklanma durumu getirilmiş ve işverenlerin lehinde bazı değişiklikler yapılmıştır. Sahte ve kayıt dışı sigortalı çalıştırdığı tespit edilen işverenlerin yararlanmış oldukları teşvikler için uygulanacak olan kademeli yasaklama süresi, 1 Nisan 2017 tarihi itibariyle yürürlüğe girmiş olup, SGK’nın 2017-18 Sayılı Genelgesinde uygulamanın usul ve esasları belirlenmiştir. Buna göre;

1- Mahkeme kararıyla veya yapılan kontrol ve denetimlerde çalıştırdığı kişileri sigortalı olarak bildirmediği veya bildirilen sigortalıyı fiilen çalıştırmadığı tespit edilen işyerlerinin ilk tespitte bir ay süreyle, ilk tespit tarihinden itibaren üç yıl içinde tekrar eden her bir tespit için ise bir yıl süreyle 5510 sayılı Kanun, 3294 sayılı Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışmayı Teşvik Kanunu ve 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanununda yer alan sigorta primi teşvik, destek ve indirimlerden yararlanması mümkün bulunmamaktadır.

2- Ayrıca, beş kişiden fazla olmamak koşuluyla çalıştırılan toplam sigortalı sayısının yüzde 1’ini aşmayan sayıda, çalıştırılanların sigortalı olarak bildirilmediğinin veya bildirilen kişileri fiilen çalıştırılmadığının tespit edilen işyerleri için yasaklama yapılmayacaktır.

IV- İşverenin İşyerinde Toplam Sigortalı Sayısının Tespiti:

İşyerinin tespitine ilişkin toplam sigortalı sayısı, tespite ilişkin tutanağın düzenlendiği aya, mahkeme kararının kesinleştiği aya, resmi kurum ve kuruluşlardan  alınan yazıların Kuruma intikal ettiği aya ilişkin olarak, Kuruma verilen  asıl ve ek nitelikteki aylık prim ve hizmet belgelerinde kayıtlı sigortalı sayısından, iptal belgelerindeki  sigortalı sayısı düşülmek suretiyle hesaplanacaktır. Buna göre;

1- Aynı işverenin aynı veya farklı ünite sınırları içinde birden fazla işyeri dosyasının mevcut olması halinde toplam sigortalı sayısı, çalıştırdığı kişileri sigortalı olarak bildirmediği veya bildirilen sigortalıyı fiilen çalıştırmadığı tespit edilen işyeri bazında hesaplanacaktır.

2- Asıl veya alt işverenlerce çalıştırılan kişilerin sigortalı olarak bildirmediği veya bildirilen sigortalının fiilen çalıştırılmadığının tespit edilmesi halinde toplam sigortalı sayısı, asıl işveren ve tüm alt işverenlerce SGK’ya bildirilen sigortalı sayısı dikkate alınarak hesaplanacaktır. İşyerinden bildirilen toplam sigortalı sayısının yüzde 1’inin hesaplanması sonucunda bulunan sayının küsuratlı olması halinde, yarıma kadar kesirler dikkate alınmayacak, yarım ve üzerinde olan kesirler ise tama iblağ edilecektir.

V- Asıl İşveren, Alt İşverenlerin Aykırı Fiillerinden de Sorumlu Olacaktır:   

İşyerinde yapılan kontrol ve denetimler ya da bankalar, döner sermayeli kuruluşlar, kamu idareleri ile kanunla kurulan kurum ve kuruluşlardan alınan bilgi ve belgelerden veya kesinleşen mahkeme kararına istinaden;

- Alt işverenin çalıştırdığı sigortalıları bildirmediğinin/bildirilen sigortalının fiilen çalıştırılmadığının tespit edilmesi ve yasaklama kapsamına girmesi halinde, hem kayıt dışı sigortalı çalıştıran/sahte sigortalı bildiriminde bulunan alt işveren hem de asıl işveren, 

- Asıl işverenin çalıştırdığı sigortalıları bildirmediğinin/bildirilen sigortalının fiilen çalıştırılmadığının tespit edilmesi ve yasaklama kapsamına girmesi halinde ise, yalnızca asıl işveren,

İlk tespitte bir ay süreyle, ilk tespit tarihinden itibaren üç yıl içinde tekrar eden ve yasaklama kapsamına giren her bir tespit için ise birer yıl süreyle 5510 sayılı Kanun, 3294 sayılı Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışmayı Teşvik Kanun (Ek 1)  ve 4447 sayılı Kanunda yer alan sigorta primi teşvik, destek ve indirimlerden yararlanamayacaktır. 

VI- 5510 sayılı Kanunun Ek 14. Madde Kapsamında Yasaklama Hükümleri Uygulanmayacak Sigorta Primi Teşvik, İndirim Ve Destekler:

- Çalıştırılan kişilerin sigortalı olarak bildirilmediği ve bildirilen sigortalının fiilen çalıştırılmadığına yönelik tespitlerde 4447 sayılı Kanunun 50’nci maddesinin beşinci fıkrası (15921) ve geçici 17’nci maddesi (0687) ile 5510 sayılı Kanunun geçici 71’inci maddesi, 

- Bildirilen sigortalının fiilen çalıştırılmadığına yönelik tespitlerde ise 4447 sayılı Kanunun geçici 10’uncu (6111) ve geçici 15’inci maddeleri (6645) ile 3294 sayılı Kanunun Ek 5’inci maddesi hakkında uygulanmaz.

Aynı işverenin aynı veya farklı ünite sınırları içinde birden fazla işyeri dosyasının mevcut olması halinde, çalıştıkları halde bildirilmeyen veya bildirildiği halde fiilen çalıştırılmayan sigortalılar hangi işyerinde tespit edilmiş ise yalnızca bu işyeri için yasaklama işlemi yapılacaktır.  

VII- Sonuç:

Sonuç olarak, 5510 sayılı Kanunun Ek 14. maddeye göre, sigorta primi teşviklerinden kademeli olarak yasaklanma durumu getirilmiş ve işverenlerin lehinde bazı değişiklikler yapılmıştır. Sahte ve kayıt dışı sigortalı çalıştırdığı tespit edilen işverenlerin yararlanmış oldukları teşvikler için uygulanacak olan kademeli yasaklama süresi, 1 Nisan 2017 tarihi itibariyle yürürlüğe girmiş bulunmaktadır.

Ancak, işverenlere getirilmiş olan sigorta prim indirimlerinden kademeli yasaklama ile ilgili bu uygulama, elbette ki, işyerlerinde kayıt dışı işçi çalıştırılmanın ve sahte sigortalı bildirilmenin haklı bir gerekçesi olamaz ve sayılmamalıdır.