Kamuda Yarı Zamanlı Çalışma Hakkı: Yeni Düzenleme Neler Getiriyor?
Çalışan Ebeveynler İçin Esnek Bir Model
2025 yılının “Aile Yılı” ilan edilmesinin ardından, çalışma hayatında aile odaklı reformlar hız kazandı. Bu kapsamda hayata geçirilen en önemli adımlardan biri, kamuda yarı zamanlı çalışma modeli oldu. Özellikle çocuk sahibi memurlar için büyük kolaylık sağlayacak bu uygulama, Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girdi.
Peki bu yeni model kimleri kapsıyor? Çalışma saatleri, maaş, emeklilik ve diğer haklar nasıl etkilenecek?
Amaç: Aileye Zaman, Doğuma Teşvik
Türkiye’de düşen doğurganlık oranlarına karşı önlem olarak geliştirilen bu modelin temel amacı, çalışan ebeveynlerin çocuklarına daha fazla zaman ayırabilmesini sağlamak. Bu sayede hem aile bağlarının güçlendirilmesi hem de doğum oranlarının artırılması hedefleniyor.
Kimler Faydalanabilecek?
- Kadrolu devlet memurları yararlanabiliyor.
- Anne ve baba ayrımı yapılmadan, her ikisi de bu haktan birlikte faydalanabiliyor.
- Evlat edinenler de aynı haktan yararlanabiliyor.
- Ancak, şu an için:
Uygulama Süresi: Çocuğun İlköğretime Başlamasına Kadar
Yarı zamanlı çalışma hakkı, doğum veya babalık izninin bitiminden itibaren, çocuğun ilköğretim çağının başladığı ayın başına kadar geçerli olacak. Türkiye’de ilköğretim yaşı, çocuğun 69. ayını doldurduğu dönem olarak kabul ediliyor. Bu da yaklaşık 6 yaşa kadar bu haktan yararlanılabileceği anlamına geliyor.
Çalışma Saatleri Nasıl Belirlenecek?
- Haftalık çalışma süresi, normalin yarısı kadar olacak (örneğin 40 saat yerine 20 saat).
- Çalışma saatleri, ilgili kurumlar tarafından belirlenecek.
- Bu süreçte süt izni ayrıca verilmeden uygulanacak.
Maaş ve Diğer Haklar
Yarı zamanlı çalışan memurun:
- Maaş ve sosyal yardımları yarı oranda ödenecek.
- Fiilen yapılan işe bağlı ödemeler (ek ders, nöbet ücreti vb.) mevcut mevzuata göre ödenmeye devam edecek.
- Aynı çocuk için bu hak bir kez kullanılabilecek. Ancak memur, isterse sonradan tam zamanlı çalışmaya dönebilecek.
Emekliliğe Etkisi Nasıl Olacak?
- Sosyal güvenlik sisteminde bir yıl, 360 gün olarak değerlendirilir.
- Yarı zamanlı çalışmada bu süre 180 gün olarak kabul edilir.
- Eksik kalan prim günleri, isteğe bağlı borçlanma ile tamamlanabilir.
- Bu durum, memurun emeklilik tarihi ve maaşını etkileyebilir.
Yasal Dayanak
Bu hak, 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’na 2016 yılında eklenen Ek Madde 43 ile düzenlenmiştir. Uygulamanın detaylarını, kimlerin yararlanamayacağını belirleme yetkisi Cumhurbaşkanı’na aittir.
Genel Değerlendirme
Kamuda yarı zamanlı çalışma modeli, hem çocuk bakımını kolaylaştıran hem de kadınların iş gücüne katılımını destekleyen bir reformdur. Ancak uygulamanın sınırlı kesimi kapsaması (örneğin sözleşmelilerin dışarıda bırakılması) bazı eleştirilere yol açmaktadır. Ayrıca, emeklilikle ilgili etkileri göz önünde bulundurularak memurların karar verirken detaylı bilgi edinmeleri gerekmektedir.
Sonuç
Kamuda esnek çalışma modelleri, gelecekte çalışma hayatının yeni normali olabilir. Bu tür adımlar, hem iş-yaşam dengesini sağlamak hem de demografik yapıyı desteklemek açısından önemli ve stratejiktir.
Devam eden süreçte sözleşmeli personel ve özel sektör çalışanları için de benzer düzenlemelerin getirilmesi beklenmektedir.
