TURİST REHBERLİĞİ VE TURİST REHBERLERİNİN SİGORTALILIĞI

Bu yazıda Turizm Rehberliğinin tarifini, Turizm Rehberlerinin sınıflandırılmasını Kasım 2024 Tarihli Meslek Yönetmeliğine hem de Sgk. açısından Sigortalılıklarını anlatmaya çalışacağım.

a)   Bölgesel turist rehberi: Ruhsatnamesinde ve çalışma kartında belirtilen coğrafi bölge veya bölgelerde çalışma hak ve yetkisine sahip olan turist rehberlerini,

b)   Çalışma kartı: Birlik tarafından basılan ve eylemli turist rehberlerine, kayıtlı oldukları oda tarafından bir yıl süreyle geçerli olmak üzere mesleği fiilen icra edebileceklerine ilişkin verilen izin belgelerini,

c)    Eylemli turist rehberi: Çalışma kartı sahibi olup fiilen turist rehberliği hizmeti sunma hak ve yetkisine sahip turist rehberlerini, 

d)    Eylemsiz turist rehberi: Ruhsatname sahibi olup çalışma kartı olmayan turist rehberlerini,

e)    Turist rehberi: Kanun ve 7/11/2024 tarihli ve 32715 sayılı Resmî Gazete de yayımlanan 6326 Sayılı Turist Rehberliği Meslek Kanunu ile Kültür ve Turizm Bakanlığına Verilen Yetki ve Görevlerin Uygulanmasına Dair Yönetmelik hükümleri uyarınca mesleğe kabul edilerek turist rehberliği hizmetini sunma hak ve yetkisine sahip olan gerçek kişiyi,

f)     Turist rehberliği hizmeti: Seyahat acentacılığı faaliyeti niteliğinde olmamak kaydıyla kişi veya grup hâlindeki yerli veya yabancı turistlerin gezi öncesinde seçmiş oldukları dil kullanılarak ülkenin kültür, turizm, tarih, çevre, doğa, sosyal veya benzeri değerleri ile varlıklarının kültür ve turizm politikaları doğrultusunda tanıtılarak gezdirilmesini veya seyahat acentaları tarafından düzenlenen turların gezi programının seyahat acentasının yazılı belgelerinde tanımladığı ve tüketiciye satıldığı şekilde yürütülüp acenta adına yönetilmesini,

g)   Ülkesel turist rehberi: Ruhsatnamesinde ve çalışma kartında ülke genelinde çalışma hak ve yetkisine sahip olduğu belirtilen turist rehberlerini,

h)   Turist rehberliği hizmetleri sadece eylemli turist rehberleri tarafından Kanun ve bu Yönetmelik hükümlerine uygun olarak sunulur.  Başka sıfat veya ünvanlarla icra edilen, ancak Kanun ve bu Yönetmelik uyarınca turist rehberliği niteliği taşıyan her türlü hizmetin yürütülmesinde mesleği icra etme koşullarını taşıyan kişilerin çalıştırılması zorunludur. Bu hizmetler; seyahat acentacılığı faaliyeti niteliğinde olmamak kaydıyla kişi veya grup hâlindeki yerli veya yabancı turistlerin gezi öncesinde seçmiş oldukları dil kullanılarak ülkenin kültür, turizm, tarih, çevre, doğa, sosyal veya benzeri değerleri ile varlıklarının kültür ve turizm politikaları doğrultusunda tanıtılarak gezdirilmesi veya seyahat acentaları tarafından düzenlenen turların gezi programının seyahat acentasının yazılı belgelerinde tanımladığı ve tüketiciye satıldığı şekilde yürütülüp acenta adına yönetilmesi hizmetleridir.

TURİZM Rehberliğinde Ruhsatname = Ruhsatname sahibi olanlar turist rehberi sıfatını kazanırlar. TUREB tarafından hazırlanan çalışma kartlarını kayıtlı oldukları odadan alırlar. Ruhsatname sahibi olmadan turist rehberliği hizmeti sunulamaz. Sunanlar hakkında Kanunun 7 nci maddesinin beşinci fıkrası ve ilgili mevzuat hükümleri uyarınca işlem yapılır.

Çalışma kartı alma zorunluluğu

 Çalışma kartı, Bakanlık tarafından ruhsatname verilmiş turist rehberlerine, müracaatları halinde TUREB tarafından basılan ve kayıtlı oldukları oda tarafından bir yıl süreyle geçerli olmak üzere verilen izin belgesidir. Çalışma kartı alan turist rehberleri eylemli turist rehberidir ve mesleği fiilen icra edebilir. Odaya üyelik koşullarını kaybetmiş veya odaya karşı yükümlülüklerini yerine getirmemiş olan turist rehberlerine çalışma kartı verilmez. Çalışma kartı, TUREB yönetim kurulu tarafından, kimlik bilgilerini içerecek, üzerinde fotoğraf ve kayıt numarası bulunacak şekilde hazırlanır, onaylanır ve Aralık ayı sonuna kadar odalara teslim edilir. Odalar, bir yıl süre ile geçerli olacak çalışma kartlarını, takip eden yılın Ocak ayı içerisinde eylemli turist rehberlerine teslim eder. Çalışma kartı almak isteyen turist rehberleri Kasım ayı içinde odalara müracaat etmek zorundadırlar. Ancak ilk başvurularda veya eylemsiz turist rehberliğinden eylemli turist rehberliğine geçiş başvurularında çalışma kartı bu fıkradaki süreler aranmaksızın düzenlenir. Bu hallerde çalışma kartı, ait olduğu yılı takip eden yılın Ocak ayı sonuna kadar geçerlidir.

Mesleğin icrasına ilişkin esaslar=

 Meslek; Kanun, bu Yönetmelik ve ilgili diğer mevzuata uygun olarak icra edilir. Turist rehberleri mesleki onur ve itibarla bağdaşmayan herhangi bir faaliyet veya eylemde bulunamaz. Mesleğin icrasında ülkemizin kültür, turizm, tarih, çevre, doğa, sosyal ve benzeri değerlerinin ve varlıklarının Bakanlığın kültür ve turizm politikaları doğrultusunda tanıtılması esastır.  Meslek sadece eylemli turist rehberleri tarafından serbest meslek erbabı olarak veya 22/5/2003 tarihli ve 4857 sayılı İş Kanunu hükümlerine tabi olarak icra edilir.  Eylemli turist rehberleri üyesi olduğu odanın talebi halinde, mesleği serbest meslek şeklinde veya 4857 sayılı Kanun hükümlerine tabi olarak icra ettiğine ilişkin bilgileri verir.

 Turist rehberleri; tur, paket tur, ulaşım, konaklama, transfer gibi seyahat acentacılığı faaliyeti kapsamına giren hizmetleri vermemek koşuluyla yalnızca turist rehberliği hizmeti sunabilir.

 Odaya üye olma zorunluluğu =

 Turist rehberlerinin, yerleşim yerinin bulunduğu ilde kurulmuş odalardan birine, yerleşim yeri olan ilde oda kurulmamışsa en yakın ilde kurulmuş odalardan birine üye olmaları zorunludur.. Turist rehberleri birden fazla odaya üye olamazlar.

. Bakanlık tarafından belirlenerek ilan edilen ücrete uyma zorunluluğu  Turist rehberleri, Bakanlık tarafından belirlenerek ilan edilen taban ücret tarifesinde belirlenen ücretin altında turist rehberliği hizmeti sunamaz. Bu ücret altında çalışılabilecek sosyal ve kamusal nitelikli turist rehberliği hizmetleri şunlardır:

a) Kamu kurum ve kuruluşları ile kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarının protokol gereği ağırladıkları konuklar.

b) Kamu kurum ve kuruluşları, kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları, dernek ve vakıflar ile resmî ve özel öğretim kurumları tarafından veya engelliler için bedelsiz ve tam sponsor desteği olmadan düzenlenen ve gelir getirmeyen geziler. 4857 sayılı Kanun kapsamında yapılan belirli veya belirsiz süreli sözleşmelerde ise, turist rehberinin ruhsatname ve oda sicil numaraları ile acentanın isim, acenta belge ve vergi numarasının, tebligat adreslerinin ve taban ücret tarifesine uygun olarak belirlenen aylık ücretin ve çalışma saatlerinin gösterilmesi zorunludur. Yapılan sözleşme üç nüsha olarak düzenlenir ve birer nüshası taraflara verilir. Sözleşme örnekleri TUREB tarafından hazırlanır ve resmî internet sitesinde ilan edilir. İlgili kanunlarda belirtilen hükümler saklı kalmak koşuluyla sözleşmenin iki yıl süreyle saklanması ve herhangi bir denetleme/soruşturma durumunda turist rehberi tarafından ilgili makamlara sunulması zorunludur. Sunulmayan sözleşme yapılmamış sayılmaktadır.

TURİST REHBERLERİNİN SİGORTALILIĞI

Bildiğiniz gibi Hizmet akdi ile bir veya birden işverene tarafından çalıştırılanlar 4/1a kapsamında sigortalı sayılmışlardır. Bu nedenle çalışma kartı almış olan Turist rehberlerinden 4857 sayılı kanun kapsamında ücret ve sözleşme gereği çalışan Turist rehberleri 4/1a kapsamında değerlendirilecektir.  Yine, 6326 sayılı Turist Rehberliği Meslek Kanunu’nun 4’üncü maddesinin 1’inci fıkrası ile; turist rehberinin seyahat acentasının sigortalısı olarak veya serbest meslek şeklinde çalışabileceği açıkça belirtilmiştir.

Serbest meslek şeklinde çalışan turist rehberleri,”Acenta-Rehber Sözleşmesi” ile  arızi şekilde hizmet vermektedir ve bu durum, turist rehberinin sigortalı olarak istihdam edilmesini gerektirmemektedir.

serbest meslek şeklinde çalışan turist rehberlerine, 5510 sayılı Sosyal Güvenlik Kanunu kapsamında 4 (a)’lı olarak olarak İşe Giriş Bildirgesi ve Aylık Prim ve Hizmet Belgesi düzenleme yükümlülüğü bulunmamaktadır.

Yine, konu ile alakalı Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığı’nın 17.04.2019 tarihli 5951617 sayılı yazısı ile; serbest çalışan turist rehberlerinin zorunlu sigortalı sayılmasının mümkün bulunmadığı, 5510 sayılı Kanun’un 4/B kapsamında sigortalı sayılabileceği belirtilmiştir.  Bu nedenle Serbest Meslek Erbabının tarifinden yola çıkarsak Serbest Meslek erbabı Gelir V.Kanunun 68. Maddesinde her türlü Meslek faaliyetinden doğan kazançları Serbest Meslek kazancı olarak hüküm altına almış 66. Maddesinde ise Serbest Meslek faaliiyetini mutad meslek halinde ifa edenlerin serbest Meslek erbabı olarak düzenlemiş serbest meslek faaliyetinin yanında başla bir iş veya görev ile devamlı olarak uğraşılmasının bu vasfı değiştirmeyeceği belirtilmiştir.

Serbest Meslek Erbabında İşe Başlamanın Belirtileri Nelerdir?

Vuk.nun 155 Maddesine göre

1-   Muayenehane yazıhane, Atölye gibi özel işYeri açmak,

2-   Çalışılan yere tabela, levha gibi mesleki faaliyette bulunduğunu gösterir alametleri asmak,

3-   Serbest olarak mesleki faaliyette bulunmak üzere mesleki teşekkülLere kaydolmak,

4-   Her ne surette olursa olsun devamlı olarak mesleki faaliyette bulunduğunu gösterir ilanlar yapmakta işe başlamanın belirtileri olarak görülmüş ve bu durumların Mükellefiyet kaydı gerektirmektedir.

Ayrıca 5510 Sayılı Kanunun 4/1 Maddesine göre Serbest Meslek kazancı nedeniyle vergi mükellef olanları 4. Maddenin (4/b) sigortalılık statüsünde değerlendirdiğinden  serbest meslek şeklinde yani 6326 Sayılı Turist Rehberliği Meslek kanununun 4. Maddesinde serbest meslek şeklinde çalışan Rehberlerin (4/b) Sigortalılık statüsünde değerlendirilmesi gerekmektedir.